Jump to content

متوکلی سلطنت

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
یمن دی متوکلی بادشاہت دا جھنڈا
متوکلی سلطنت دا نقشہ

یمن دی متوکلی بادشاہت (عربی:المملکۃ المتوکلیۃ الیمنیۃ) حسنوں اتلا یمن وی اکھئیا جاندا سی ، اج دے یمن دے اتلے حصے چ 1918ء توں 1962ء تک قائم رہن آلی اک بادشاہت سی ۔ اس دا راجگھر طائز سی ۔

اسلام دے شیعہ مسلک دے زیدی فرقہ دے مذہبی رہنماواں نے 17ویں صدی عیسوی دے ادھ چ سلطنت عثمانیہ دیاں فوجاں نوں ،اتلے یمن نوں باہر کڈ دتا ، پر اک صدی چ ای یمن دی وحدت چ تیڑاں پئے گئیاں کینوجے یمن دے پہاڑی علاقےآں نوں قابو چ رکھنا مشکل سی ۔ 1849ء چ سلطنت عثمانیہ نے ساحلی علاقے تہامہ تے مل مار لئیا تے زیدی امام تے عثمانی اقتدار اعلی نوں منن تے صناء چ اک نکی عثمانی فوج دے ٹھہران دے معاہدے تے دستخط کرن لئی دباء پائیا ۔ عثمانی یمن نوں اپنے قابو چ کرن چ ڈھلے سن تے اوہ کدی وی مقامی زیدی مزاحمت نوں مکمل طور تے ختم نئيں کر سکے ۔ پہلی جنگ عظیم توں کجھ چر پہلے 1913ء چ سلطنت عثمانیہ نوں محبور کیتا گئیا کہ اوہ رسمی طور تے کجھ اختیارات پہاڑی زیدیاں نوں دے دیوے ۔

30 اکتوبر 1918ء نوں ، سلطنت عثمانیہ دے ڈگن دے بعد القاسمی ٹبر دے امام یحیی محمد حمید الدین نے اتلے یمن دے آزاد ریاست ہون دا اعلان کر دتا ۔ 1926ء چ امام یحیی نے اپنے خود دا یمن دی متوکلی بادشاہت دا بادشاہ ہون دا اعلان کر دتا ۔ تے ریاست نوں بین القوامی طور تے تسلیم کروان چ کامیاب رہئیا ۔

1920ء چ یحیی نے تہامہ تے عسیر دے دکھنی علاقےآں تک یمنی اقتدار نوں وسعت دتی ۔ پر حجاز تے نجد دے سعودی بادشاہ عبدالعزیز ابن سعود دے ودھدے ہوئے اثر و رسوخ نال اسدا ٹکراء ہو گئیا ۔ ہن ‍آلی یمن دی سعودی عرب نال سرحد 20 مئی 1934ء چ معاہدہ طائف چ تشکیل دتی گئی سی ۔

یمن عرب لیگ دا 1945ء چ تے اقوام متحدہ دا 30 ستمبر 1947ء چ رکن بنئیا ۔

امام یحیی 1948ء چ اک بغاوت چ مارئیا گئیا اک ناجائز قابض اسدی تھاں تے بیٹھئیا ۔ یحیی دے پتر احمد بن یحیی نوں اقتدار کئی مہینے بعد لبھئیا ۔ اسدے عہد چ جبر تے تشدد ودھئیا تے برطانیہ نال تنازعات نویں سرےاوں چل پئے کیونجے اسدی دکھنی یمن چ موجودگی اسدے عظیم تر یمن بنان دی خواہش دی راہ چ حائل سی ۔ مارچ 1955ء چ فوجی افسراں دے اک گروہ تے احمد دے دو بھائیاں دی بغاوت نال بادشاہ احمد نوں معزول کردتا گئیا پر چھیتی ای ایہہ بغاوت دباء دتی گئی ۔


امام احمد نوں مصر دے صدر جمال عبد الناصر دے عرب قومیت دے نظریئے دی حمایت کرن لئی عوام ولوں دباؤ سی تے اپریل 1956ء چ اسنے مصر نال باہمی دفاع دے معاہدے تے دستخط کیتے ۔ 1958ء چ اسنے متحدہ عرب جمہوریہ چ شمولیت اختیار کیتی پر ایہہ ستمبر 1961ء چ ٹٹ گئی تے مصر تے یمن دے تعلقات بگڑ گئے ۔

امام احمد 1962ء چ مر گئیا تے اسدا جانشین اسدا پتر محمد البدر بنئیا ۔ اسدا عہد بوہت گھٹ چر دا سی ۔ جمال عبد الناصر توں متاثر تے مصر توں فوجی تربیت حاصل کر کے آئے ہوئۓ فوجی افسراں جنہاں دا آگو ، شاہی دستے دا کمانڈر عبداللہ اسلال سی نے اسدی تاج پوشی دے سال ای اسنوں معزول کر دتا تے صناء دا کنٹرول حاصل کر لئیا تے یمن عرب جمہوریہ قائم کر دتی ۔ مصر نے یمن عرب جمہوریہ دی فوجی دستےآں تے دوجیاں ضرورتاں نال ، امامت دی وفادار فوجاں تے قابو پان چ مدد کیتی ،جدوں کہ سعودی عرب ، اردن نویں قائم ہندی جمہوریہ دی مخالفت چ ، بدر دی وفادار فوجاں دی حمایت کیتی ، جس نال اتلے یمن چ خانہ جنگی شروع ہو گئی ۔ ایہہ تنازعہ 1967ء چ مصر دے اپنیآں فوجاں واپس بلان تک وقفے وقفے نال جاری رہئیا ۔ 1968ء چ بدر دیاں فوجاں دے صناء دے آخری محاصرے دے بعد ، زیادہ تر مخالف رہنما مفاہمت تے راضی ہوگئے ۔ سعودی عرب نے جمہوریہ نوں 1970ء چ تسلیم کر لئیا ۔

یمن عرب جمہوریہ تے یمن عوامی ڈیموکریٹک جمہوریہ تے 22 مئی 1990ء چ مل کے جمہوریہ یمن قائم ، کیتی ۔